การนำเสนอวิธีการใช้อุปกรณ์การวิเคราะห์อัญมณีขั้นพื้นฐาน วิธีเหล่านี้จะสามารถบอกคุณสมบัติทางกายภาพ และคุณสมบัติทางแสงของอัญมณี ซึ่งข้อมูลที่ได้จะเป็นตัวบงบอกถึงอัญมณีชนิดต่างๆ เป็นตัวจำแนกความแตกต่างของอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีสังเคราะห์ และอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ

อุปกรณ์ลูป (Loupe) เป็นอุปกรณ์ที่จำเป็นอย่างมากในการวิเคราะห์เพื่อหาตำหนิทั้งภายใน และภายนอกของอัญมณี

การหาค่าความถ่วงจำเพาะของอัญมณี หรือว่าค่า Specific Gravity เป็นคุณสมบัติเฉพาะตัวของอัญมณีสามารถบ่งบอกอัญมณีแค่ละชนิดได้

พลอยแต่ละชนิดมีค่าดัชนีหักเห หรือค่า RI (Refractive Index) ที่แตกต่างกัน ทำให้เราสามารถจำแนกชนิดของพลอยได้

อุปกรณ์ชนิดนี้สามารถตรวจสอบว่าพลอยของเราเป็นประเภทหักเหเดี่ยว(Single Reflection) หรือเป็นพลอยประเภทหักเหคู่ (Double Reflection)

Chelsea Filter เป็นแว่นกรองแสงที่จะยอมให้แสงสีแดง และแสงสีเขียวผ่านเท่านั้น ดังนั้นจึงเหมาะกับการวิเคราะห์อัญมณี เช่น มรกต อเลกซานไดรต์ โครมทัวร์มาลีน และหยกที่ผ่านการย้อมสี เป็นต้น

Dichroscope เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ในการหาสีแฝดของอัญมณี โดยจะเห็นเป็น 2 สี เมื่อส่องผ่าน Dichroscope

Spectroscopy เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ตรวจสอบอัญมณีที่สำคัญอีกอุปกรณ์หนึ่ง โดยการใช้แสงส่องผ่านตัว Spectroscopy เพื่อให้แสดงผลการดูดกลืนแสง อัญมณีแต่ละชนิดจะมีการดูดกลืนแสงที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับธาตุที่เป็นองค์ประกอบภายในอัญมณี

UV - lamp (Ultraviolet Fluorescence - lamp) หรือหลอดรังสีอัลตราไวโอเลต เป็นอุปกรณ์การตรวจสอบปรากฏการณ์การเรืองแสงของอัญมณี

Diamond Tester หรือเครื่องจิ้มเพชร เป็นอุปกรณ์ที่ใช้ง่าย สามารถตรวจแยกระหว่างเพชรแท้ เพชรสังเคราะห์ และอัญมณีเลียนแบบเพชร

Microscope หรือกล้องจุลทรรศน์ ใช้ในการวิเคราะห์ตำหนิภายนอก และตำหนิภายในอัญมณี หรือเรียกว่า อินคลูชั่น (Inclusion) เป็นข้อมูลสำคัญในการที่จะบงบอกชนิดอัญมณี แหล่งกำเนิดอัญมณี รวมไปถึงการจำแนกอัญมณีธรรมชาติ อัญมณีสังเคราะห์ และอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ

ปัจจุบันเทคโนโลยีก้าวไกลไปมาก ทั้งอัญมณีที่ผ่านการปรับปรุงคุณภาพ การสังเคราะห์แบบอัญมณีธรรมชาติ ทำให้เกิดการเข้าใจผิด การวิเคราะห์ด้วยเครื่องมือขั้นพื้นฐานข้อมูลที่ได้อาจจะยังไม่เพียงพอ จึงจำเป็นที่จะต้องมีการวิเคราะห์ด้วยเครื่องมือขั้นสูง เพื่อที่จะสามารถบอกเอกลักษณ์ และข้อมูลทางเคมีของอัญมณีชนิดนั้นๆ